KAPLICZKI ZA MIEDZĄ


KAPLICZKI MELK (DOLNA AUSTRIA)

Pomiędzy miastami Melk i Krems Dunaj przebija się przez pasmo niewysokich wzgórz, tworząc malownicze zakola. Dolinę rzeki wraz z przyległym terenem nazwano Wachau. To jeden z najczęściej uczęszczanych przez turystów rejonów Austrii. Dunaj, ruiny zamków na wzgórzach, potężne klasztory i winnice porastające południowe stoki wzgórz, przyciągają turystów jak magnes. Wachau nie jest zanadto bogate w kapliczki. Większa ich liczba znajduje się we wspomnianych miastach, będącymi jednymi miastami regionu. Wybierzemy się na kapliczkową wycieczkę po obu miastach. W tym odcinku zobaczymy kapliczki Melk.

Melk - Jan Nepomucen
Melk - Jan Nepomucen
Melk - Jan Nepomucen
Melk - Jan Nepomucen
Melk - Jan Nepomucen
Melk - Jan Nepomucen
Melk - Jan Nepomucen
Melk - Jan Nepomucen

Wędrówkę szlakiem kapliczek miasta Melk rozpoczniemy na rynku (Hauptplatz). Stoi tu jeden z najciekawszych w Austrii pomników św. Jana Nepomucena. Masywna, trójdzielna postawa jest zaopatrzona w potężne woluty zdobione akantem. Krzyż Jan trzyma wysoko, jakby to była pochodnia. Biret zdjął z głowy i trzyma w lewej ręce. Strój świętego jest bogato drapowany, widać tu rękę świetnego kamieniarza. U stóp świętego, w narożnikach postumentu usiadły dwa anioły, trzymając księgę i palmę. Jeden z nich położył palec na ustach. Tym samym umieszczono na pomniku komplet podstawowych atrybutów świętego. Mało tego, na ścianach postumentu znajdują się płaskorzeźbione sceny opisujące dramatyczne wydarzenia kończące życie Jana Nepomucena. Widzimy scenę zrzucenia Jana z praskiego mostu, moment wyłowienia ciała świętego z Wełtawy i w końcu Jana leżącego na łożu śmierci, z unoszącymi się nad nim aniołami.

Melk - Koloman
Melk - Koloman

Niezwykle ciekawą figurę spotkamy na Placu Ratuszowym w Melk (Rathausplatz). Na kolumnie pośrodku fontanny ustawiono tu figurę św. Kolomana. Przedstawiony jako pielgrzym, z kijem, w charakterystycznym kapeluszu. U jego stóp umieszczono królewską koronę. Fontanna pochodzi z XVII w., ale figura jest znacznie nowsza. Święty stoi naprzeciw ratusza, najważniejszego budynku miasta. Czym zasłużył się św. Koloman, że ustawiono go w takim reprezentacyjnym punkcie miasta? Było on irlandzkim mnichem. W 1012 r. udał się na pielgrzymkę do Ziemi Świętej, ale dotarł tylko do Austrii. Tu uznano go za szpiega i szybko powieszono. Dwa lata później jego szczątki pochowano w klasztorze w Melk. Przez pewien czas był nawet patronem Austrii, ale potem zastąpiono go własnym świętym Leopoldem. Obecnie jest patronem Melk.

Melk - Trójca Święta
Melk - Trójca Święta
Melk - Trójca Święta
Melk - Trójca Święta

Niewielki Melk nie obfituje w przykłady sakralnej rzeźby architektonicznej. Tylko dwie kamienice starego miasta posiadają wizerunki Trójcy Świętej. Za to w obu przypadkach są to rzeźby dużej wartości artystycznej. Na szczególną uwagę zasługuje rzeźba na jednej z kamienic przy Wiener Strasse, głównym deptaku starego miasta. Potężny Bóg-Ojciec trzyma w rękach krzyż, na którym rozpięty jest ukrzyżowany Jezus. Zauważmy, że krzyż ma kształt litery T, czyli faktyczną formę krzyża stosowaną w czasach Chrystusa. Gołąb - Duch Święty umieszczony został u stóp Ukrzyżowanego. Na podstawie umieszczono kartusz z wizerunkiem Archanioła Michała, zapewne herbem fundatora i zarazem właściciela kamienicy. Rzeźba pochodzi niewątpliwie z czasów budowy kamienicy, czyli 1786 r. (jak podaje napis nad rzeźbą)
Drugą Trójcę Świętą zobaczymy przy Sterngasse. Rzeźba powstała w 1876 r. Trójca Święta jest tu przedstawiona bardziej tradycyjne. Bóg-Ojciec i Jezus siedzą obok siebie, a nad nimi unosi się Duch Święty. Na ramieniu Jezusa oparty jest krzyż. Również tutaj, w podstawie rzeźby umieszczono kartusz herbowy. Niezwykłe jest, że w przedstawieniu uczestniczy jeszcze niewiasta. Klęczy pod krzyżem, co wskazywałoby, że jest to św. Maria Magdalena. Zastanawia jednak, że Ojciec i Syn zakładają jej na głowę koronę, co może świadczyć, że postacią tą jest Maria, Matka Boża.

Melk - Koloman i Ludwik
Melk - Koloman i Ludwik
Melk - Koloman i Ludwik

Ze starego miasta udajemy się do klasztoru benedyktynów (Stift Melk) górującego nad miastem. Wejście na teren klasztoru prowadzi przez potężną bramę. Przed bramą ustawiono dwa posągi świętych niezwykle ważnych dla klasztoru. To święty Koloman i św. Ludwik. O pierwszym z nich już była mowa. Jest on patronem klasztoru. Drugi ze świętych to Ludwik III, margrabia, a później książę, patron Austrii. Jego ojciec, Ludwik II ufundował klasztor w Melk, natomiast późniejszy św. Ludwik w młodości pobierał w klasztorze nauki. Jego związki z klasztorem były więc silne.
Oba posągi mają ponadnaturlną wielkość, dostosowując się do wielkości bramy klasztornej. Obaj przedstawieni są w kontrapoście, szczególnie widocznym w przypadku św. Kolomana. Św. Ludwik przedstawiony jest w zbroi, w ręce trzyma sztandar. W drugiej ręce trzyma kościół. Co prawda nie fundował on klasztoru w Melk, ale utworzył kilka innych klasztorów w Austrii, w tym ten w Mariazell.

Melk - Piotr i Paweł
Melk - Piotr i Paweł
Melk - Piotr i Paweł
Melk - Piotr i Paweł
Melk - Piotr i Paweł

Za bramą znajduje się obszerny plac. W budynku naprzeciwko nas widać bramę prowadzącą na klasztorny dziedziniec. Na bramą dwie figury apostołów św. Piotra i św. Pawła. Figury nie są już tak duże, jak te przy głównej bramie. Atrybuty świętych, klucze u Piotra oraz miecz u Pawła, są złocone, podobnie jak aureole nad głowami apostołów. Święty Piotr odwrócił głowę w kierunku współtowarzysza. Święty Paweł uważnie obserwuje wchodzących do klasztoru.

Melk - Koloman
Melk - Koloman
Melk - Koloman

Na zachodnim krańcu zespołu klasztornego ulokowano kościół pod wezwaniem św. Piotra i Pawła. Na dziedzińcu przed kościołem spotykamy kolejną figurę św. Kolomana. Ale czy to rzeczywiście figura św. Kolomana, jak piszą wszystkie źródła? Postument i ubranie postaci oblepione są muszlami, symbolem innego świętego pielgrzyma, św. Jakuba. W każdym innym kraju oświadczylibyśmy, że to właśnie ten święty stoi na postumencie, ale nie w Austrii. Tu chyba każdego świętego pielgrzyma zaopatrywano w muszle. To samo dotyczy na przykład świętego Rocha. Poza muszlami, w postaci św. Kolomana zwraca uwagę wyjątkowo silny kontrapost sylwetki, a w zasadzie jej wykręcenie.

Melk - Piotr
Melk - Paweł

Spójrzmy teraz na fasadę żółto-białego kościoła, na której umieszczono liczne święte postacie. Tuż nad gzymsem, dzielącym kościół na dwa poziomy, ustawiono figury patronów kościoła, czyli św. Piotra i św. Pawła. Tak samo, jak w przypadku oglądanych wcześniej posągów przy bramie, atrybuty świętych i ich aureole zostały ozłocone. Podobnie też św. Piotr spogląda w stronę św. Pawła, a ten spogląda gdzieś w dół. Św. Paweł trzyma otwartą księgę i trochę udaje, że ją czyta, ale w rzeczywistości wygląda jakby spał na stojąco.

Melk - Anioły
Melk - Chrystus

Na balkonie, ponad wejściem do kościoła umieszczono, nieco mniejsze od figur Piotr i Pawła, jeszcze dwa posągi aniołów. Ten po lewej to Archanioł Michał, stoi triumfalnie na plecach pokonanego szatana z rybim ogonem. Po prawej dobrotliwy Anioł Stróż, chroni małego chłopca wyciągającego ręce po pomoc. I wreszcie na samym szczycie fasady Chrystus ze słoneczną aureolą nad głową. Jezus jednocześnie opiera się o krzyż i wyciąga nogę, krocząc przed siebie. Towarzyszą mu dwa anioły trzymające męczeńskie palmy.
Pod kościołem klasztornym kończy się nasza wycieczka po kapliczkach Melk.

Melk
Melk
Melk