Mało znane miasto Eisentstad, liczy niewiele ponad 13 tys. mieszkańców, ale jest stolicą jednego z austriackich landów - Burgenlandu. Turystycznymi atrakcjami miasta są zamek z parkiem oraz niewielka starówka. Cała starówka to zaledwie trzy ulice, które można obejść w niecałą godzinę. Fasady kamienic starówki zamieszkuje wiele świętych postaci sprawujących pieczę nad ich mieszkańcami. Zapraszam na krótki spacer po ulicach miasta.
Starówka przecięta jest Hauptstraße rozszerzającą się w rodzaj rynku. Obecnie ulica zamieniona została w centralny deptak miasta. Pośrodku ulicy ustawiono kolumnę morową Trójcy Świętej. Wystawiona w 1713 r. przez Królewskie Miasto Eisenstadt, błyszczy złociście w promieniach słońca. Na kapitelu kolumny postacie Trójcy Świętej unoszące się w chmurach. Ponieważ fundatorem kolumny było Królestwo, Bóg-Ojciec trzyma w rękach złote insygnia królewskie - jabłko i koronę. W górze unosi się gołąb-Duch Święty. U stóp Trójcy Świętej klęczy kobieca postać, zapewne Matka Boża. Na ścianach zdobionego wolutami postumentu umieszczono płaskorzeźby ze świętymi postaciami i inskrypcje.
Na postumencie, u stóp kolumny ustawiono święte postaci w towarzystwie licznych aniołków. W narożnikach stoją kolejno św. Jan Nepomucen przyciskający do piersi krzyż, przeszyty złotymi strzałami św. Sebastian, św. Roch ze swoim wiernym psem oraz (prawdopodobnie) św. Józef. Z tyłu kolumny umieszczono jeszcze figurę św. Franciszka, a z przodu, pod herbem miasta, leży św. Rozalia. Aniołki w chmurach ponad herbem wznoszą złote serce gorejące.
Nieopodal kolumny morowej znajduje się fontanna, nad którą czuwa św. Florian. Tutejszy Florian jest leworęczny. U jego stóp, z lewej strony płonie kamienica, którą święty polewa wodą. Należy przyznać, że święty Florian był bardzo czujny, bo rozpoczął akcję ratowniczą kiedy tylko z okien zaczęły się wydobywać pierwsze płomienie. Pewnie dlatego do gaszenia pożaru wystarczyła mu niewielka konewka. Skromna, niewielka jest też jego chorągiew, którą zresztą trzyma zwiniętą pod prawym ramieniem.
Na ścianach kamienic w otoczeniu rynku można jeszcze znaleźć kilka świętych wizerunków. W północnej pierzei rynku zobaczymy niewielką wnękę z drobną postacią Matki Bożej z Dzieciątkiem. Maria przytula małego Jezusa, który siedzi sztywno na jej lewym ramieniu. Po przeciwnej stronie rynku te same postaci, ale bogatsze w wystroju. Maria stoi na kuli ziemskiej, depcząc węża, który, z jabłkiem w pysku, oplata ziemski glob. Maria i Jezus otrzymali królewskie insygnia. Maria koronę i berło, Jezus królewskie jabłko.
Inna kamienica na rynku jest chroniona przez dwie święte postacie. W profilowanych płycinach ponad bramą umieszczono obrazy malowane na ścianie. Po lewej Matka Boża z Dzieciątkiem. Mały Jezus, z królewskim jabłkiem w dłoni, spogląda w dół na dziewczynkę, która podaje mu chyba coś do jedzenia. Napis pod obrazem jest niestety zatarty. W prawej płycinie lepiej zachowany obraz św. Floriana. W przeciwieństwie do Floriana z fontanny, ten wizerunek jest tradycyjny. Budynek u stóp świętego ginie w potężnych płomieniach, a Florian gasi go obfitym strumieniem wody. Napis pod obrazem informuje, że kamienica jest pod opieką św. Floriana, a jeśli spłonie, to będzie dla niego wstyd [Dies haus steht in st. Florians hand. Brennts ab ist seines schand].
Tuż poza rynkiem, przy narożniku kamienicy ustawiono piękną kolumnę Madonny z Dzieciątkiem z 1696 r. W kapitelu kolumny umieszczono łacińską inskrypcję. W chmurach na kapitelu stoi piękna figura Madonny ubrana w ozdobną suknię, podobnie jak mały Jezus. Oboje w złotych koronach. Maria trzyma w ręce berło, a na dłoni Jezusa przysiadł gołąb - Duch Święty.
Ta sama forma Madonny z Dzieciątkiem została wykorzystana w mieście jeszcze dwa razy. W narożnej kamienicy, pomiędzy oknami umieszczono wnękę. W niej figurka Matki Bożej z małym Jezusem w ozdobnych sukienkach. Od Madonny z kolumny, ta figura różni się szczegółami. Jezus siedzi przodem do ulicy. Koronę Marii podtrzymują dwa aniołki.
Podobna Madonna z Dzieciątkiem jest centralną postacią w zespole figur nad bramą XVIII w. kamienicy przy Pfarrgasse. Figura jest kopią opisanej wyżej Madonny z 1696 r. Niestety figura jest częściowo zniszczona. Maria pozbawiona jest dłoni z berłem, gołąbek na dłoni Jezusa jest zatarty, nie ma też oczywiście złoceń. Figura umieszczona została w łukowo zwieńczonej, konchowej wnęce. Po bokach jeszcze dwie mniejsze wnęki. W lewej wnęce figura św. Józefa z małym Jezusem na lewym ramieniu i palmą w prawej dłoni. Po prawej figurka św. Floriana z pietyzmem polewającego wodą płonący budynek.
Przy ścianie kościoła franciszkańskiego stoi niewielka kolumna Chrystusa. Chrystus przedstawiony w pozycji siedzącej, obnażony, w koronie cierniowej. Kolumna jest gładka, ale ma piękny kapitel z wolutami i kartuszem. Na podstawie kolumny herb fundatora.
Tuż obok, na placyku przed wejściem do kościoła franciszkanów, stoi fontanna z figurą Madonny z Dzieciątkiem. Matka Boża jest tu przestawiona jako kobieta silnie zbudowana. Z łatwością unosi na ramieniu drobnego Jezusa, który przytula się do jej twarzy. Jest to jedna z nielicznych figur w mieście znajdująca się w złym stanie.
Specyfiką Eisenstadt jest umieszczanie wyobrażeń Trójcy Świętej w wystroju kamienic. Nad piękną bramą wjazdową do jednej z posesji przy Joseph Haydn Gasse zobaczymy aż 4 święte postacie. Na szczycie bramy przedstawienie Trójcy Świętej. Bóg-Ojciec siedzi trzymając oburącz krzyż z Ukrzyżowanym Synem. U stóp Chrystusa gołąb - Duch Święty. Na lewo od Trójcy Świętej postać świętego z belką (kijem?) pod ramieniem. Być może to pielgrzymujący św. Jakub? Po prawej kolejny wizerunek św. Floriana w dynamicznej pozie, o pięknie wymodelowanej sylwetce, gaszącego płonący kościół. Liczba figur św. Floriana świadczy o wielkiej obawie XVIII w. mieszczan przed pożarami. W wygięciu attyki, w prostokątnej płycinie umieszczono dodatkowo obraz Matki Bożej.
Niemal identyczne przedstawienie Trójcy Świętej zobaczymy w międzyokiennej niszy w ścianie tego żółtego domku. Bóg-Ojciec dostał tu dodatkowo krzyż na koronie. W sąsiedniej niszy po raz kolejny widzimy św. Floriana nietypowo trzymającego chorągiew przed sobą. Obie figury sprawiają jednak wrażenie współczesnych.
Poza główną ulicą Starego Miasta, czyli Hauptstraße, najpiękniejsze kamienice znajdują w okolicach kościoła franciszkanów, przy Joseph Haydn Gasse. Na fasadzie kamienicy, tuż obok kościoła, umieszczono figurę Matki Bożej Niepokalanej. Figura jest elementem wertykalnego wystroju wejścia do kamienicy. W szczytowej części wykusza, w dekorowanej kwiatami róży konchowej niszy, ustawiono figurę Matki Bożej w wyraźnym kontrapoście, ze złożonymi w modlitwie dłońmi. Maria stoi na kuli ziemskiej depcząc łeb węża trzymającego jabłko. Pod nogami Marii półksiężyc. Pod konsolą, na której stoi figura, umieszczono barokowo zdobiony kartusz z inskrypcją.
Wróćmy jeszcze do najbogatszej w figury Pfarrgasse. Dwie sąsiadujące ze sobą kamienice chronione są przez Matkę Bożą. Wejście do tej niebieskiej kamienicy z 1770 r., mieszczącej dziś szkołę, prowadzi przez ozdobny portal. Uzupełnieniem portalu są trzy wnęki znajdujące się bezpośrednio nad nim. W środkowej wnęce znajduje się figura rozmodlonej, wpatrzonej w niebo Matki Bożej. Maria stoi na kuli ziemskiej, prawą stopą depcząc łeb węża oplatającego ziemski glob. W bocznych wnękach umieszczono kamienne lampiony. Figura, podobnie jak cały portal jest odnowiona lub odtworzona. Zgodnie z aktualnymi wskazaniami, nie jest polichromowana.
Matka Boża na sąsiedniej kamienicy jest natomiast malowana. Umieszczono ją we wnęce, ponad bramą parterowej kamienicy. Wnęka jest bogato zdobiona, zwieńczona profilowanym łukiem i chroniona kilkuwarstwowym naczółkiem. W zworniku umieszczono płaskorzeźbionego anioła. Postument, na którym stoi figura ma podstawę zakończoną spłaszczonymi wolutami. Maria przedstawiona w dramatycznej pozie, z rękami złożonymi na piersiach. Stoi również na kuli ziemskiej oplecionej przez węża. Nad głową Matki Bożej aureola, pierwotnie z 7 gwiazdami (obecnie jednej brak).
Wędrówkę po Eisenstadt zakończymy w jej startowym punkcie - na Hauptstraße. W konchowej niszy umieszczonej na pierwszym piętrze, pomiędzy oknami ustawiono figurę św. Józefa. Stary Józef, w pełnej wiary pozie, wpatruje się w niebo. Na lewym ramieniu trzyma, trochę rozbrykanego, małego Jezusa. Nad głową Józefa złota, promienista aureola. W prawej ręce trzyma złotą palmę. Kilka kroków dalej, na parapecie ponad wejściem do kamienicy, stoi piękna figura Madonny z Dzieciątkiem. Kula ziemska, na której stoi Maria, jest pobrużdżona, daleko jej do tradycyjnego globusa. Oplata ją oczywiście wąż, jednak bez jabłka. Matka Boża ustawiona w kontrapoście, w ładnie drapowanej sukni, trzyma na lewym ramieniu Jezusa. Malec jest już wyrośnięty, siedzi wyprostowany z królewskim jabłkiem w lewej dłoni. Oboje nie patrzą w dół, na przechodniów, raczej spoglądają na kamienicę po przeciwległej stronie ulicy.
Na spacerze po Eisenstadt nie wyszliśmy poza Stare Miasto. Pozostał nam jeszcze do zwiedzenia interesujący obszar na zachód od Starego Miasta, ale tam udamy się następnym razem.
